Tố tụng hình sự là gì? Người tham gia tố tụng trong vụ án hình sự

Tố tụng hình sự là quá trình thực hiện các thủ tục pháp lý và tư pháp liên quan đến việc xử lý các vụ vi phạm pháp luật hình sự. Trong ngữ cảnh của Việt Nam, tố tụng hình sự là quá trình phê chuẩn việc tiến hành phiên tòa để xem xét và giải quyết các vụ án liên quan đến việc vi phạm pháp luật hình sự, như giết người, cướp tài sản, gây thương tích, trộm cắp, buôn lậu, và các hành vi phạm pháp khác. Cùng tìm hiểu rõ hơn về tố tụng hình sự là gì? Người tham gia tố tụng trong vụ án hình sự trong bài viết dưới đây.

Tố tụng hình sự là gì?

Bộ luật tố tụng hình sự quy định trình tự, thủ tục tiếp nhận, giải quyết nguồn tin về tội phạm, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và một số thủ tục thi hành án hình sự; nhiệm vụ, quyền hạn và mối quan hệ giữa các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng; nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của người có thẩm quyền tiến hành tố tụng; quyền và nghĩa vụ của người tham gia tố tụng, cơ quan, tổ chức, cá nhân; hợp tác quốc tế trong tố tụng hình sự.

Tố tụng hình sự không chỉ đơn thuần là một chuỗi các các giai đoạn thực hiện thủ tục pháp lý, mà còn là một tầng tư duy phức tạp về quyền và trách nhiệm, về sự cân nhắc giữa quyền cá nhân và lợi ích cộng đồng. 

Bản chất, tố tụng hình sự là quá trình phê chuẩn một sự việc, từ khi có hành vi vi phạm pháp luật đến khi vụ án được điều tra và đưa ra ánh sáng công lý. Đây là một hành trình kỳ công mà pháp luật dẫn dắt, từ thu thập bằng chứng, thẩm tra tình tiết, đến việc đưa ra phán quyết cuối cùng. Dựa vào những sự thật và bằng chứng tìm được để tạo nên một quyết định khách quan về việc liệu có vi phạm pháp luật và nếu có, hình phạt nào phù hợp.

Nội dung tố tụng hình sự không chỉ dừng lại ở việc xác định hành vi phạm tội và kết quả pháp lý áp dụng, mà còn có nhiệm vụ bảo đảm phát hiện chính xác và xử lý công minh, kịp thời mọi hành vi phạm tội, phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm, không để lọt tội phạm, không làm oan người vô tội; góp phần bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, giáo dục mọi người ý thức tuân theo pháp luật, đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm.

Xem thêm: Nguyên tắc cơ bản của Bộ Luật tố tụng hình sự

Người tham gia tố tụng trong vụ án hình sự

Trong Điểm c khoản 1 Điều 4, Điều 55 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định về người tham gia tố tụng là: cá nhân, cơ quan, tổ chức tham gia hoạt động tố tụng theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự, bao gồm:

– Người tố giác, báo tin về tội phạm, kiến nghị khởi tố.

– Người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố.

– Người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp.

– Người bị bắt.

– Người bị tạm giữ.

– Bị can: Bị can là người hoặc pháp nhân bị khởi tố về hình sự.

– Bị cáo: Bị cáo là người hoặc pháp nhân đã bị Tòa án quyết định đưa ra xét xử.

– Bị hại: Bị hại là cá nhân trực tiếp bị thiệt hại về thể chất, tinh thần, tài sản hoặc là cơ quan, tổ chức bị thiệt hại về tài sản, uy tín do tội phạm gây ra hoặc đe dọa gây ra.

– Nguyên đơn dân sự: Nguyên đơn dân sự là cá nhân, cơ quan, tổ chức bị thiệt hại do tội phạm gây ra và có đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại.

– Bị đơn dân sự: Bị đơn dân sự là cá nhân, cơ quan, tổ chức mà pháp luật quy định phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại.

– Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án: Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án là cá nhân, cơ quan, tổ chức có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án hình sự.

– Người làm chứng: Người làm chứng là người biết được những tình tiết liên quan đến nguồn tin về tội phạm, về vụ án và được cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng triệu tập đến làm chứng.

– Người chứng kiến: Người chứng kiến là người được cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng yêu cầu chứng kiến việc tiến hành hoạt động tố tụng theo quy định của Bộ luật này.

– Người giám định: Người giám định là người có kiến thức chuyên môn về lĩnh vực cần giám định, được cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng trưng cầu, người tham gia tố tụng yêu cầu giám định theo quy định của pháp luật.

– Người định giá tài sản: Người định giá tài sản là người có kiến thức chuyên môn về lĩnh vực giá, được cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng yêu cầu định giá tài sản theo quy định của pháp luật.

– Người phiên dịch, người dịch thuật: Người phiên dịch, người dịch thuật là người có khả năng phiên dịch, dịch thuật và được cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng yêu cầu trong trường hợp có người tham gia tố tụng không sử dụng được tiếng Việt hoặc có tài liệu tố tụng không thể hiện bằng tiếng Việt.

– Người bào chữa: Người bào chữa là người được người bị buộc tội nhờ bào chữa hoặc cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng chỉ định và được cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng tiếp nhận việc đăng ký bào chữa.

– Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đương sự: Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đương sự là người được bị hại, đương sự nhờ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp.

– Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người bị tố giác, bị kiến nghị khởi tố.

– Người đại diện theo pháp luật của pháp nhân phạm tội, người đại diện khác theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự.

PHAN LAW VIETNAM
Hotline: 0794.80.8888 – Email: info@phan.vn
Liên hệ Văn phòng Luật Sư