Rừng bị tàn phá – Mức phạt và biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn

Nguyên nhân và thực trạng về rừng bị tàn phá

Rừng bị tàn phá là một vấn nạn nghiêm trọng ở Việt Nam, ảnh hưởng đến môi trường, khí hậu, đa dạng sinh học, an ninh quốc gia và quyền lợi của người dân. Có nhiều nguyên nhân khiến rừng bị tàn phá, trong đó có:

• Sự yếu kém và tham nhũng trong công tác bảo vệ rừng, sự thông đồng, cấu kết, tiếp tay, chia chác của các giới chức hữu quan cũng như lực lượng kiểm lâm đã tiếp tay cho lâm tặc chặt phá rừng.
• Sự phát triển kinh tế, đầu tư, xây dựng các công trình thủy điện, thủy lợi, trang trại, nhà máy… mà chưa có những chính sách quy hoạch, bảo vệ rừng hợp lý.
• Sự lợi dụng, chiếm phá, khai thác rừng của các doanh nghiệp, cá nhân để trồng cao su, lấy gỗ, đóng đồ dùng gia đình, lấy đất làm nhà, làm đường…
• Sự thiếu nhận thức, tập tục đốt rừng làm nương rẫy, di canh di cư của bà con đồng bào dân tộc thiểu số…

Thực trạng rừng bị tàn phá ở Việt Nam đang ở mức báo động. Theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO), Việt Nam là nước có tỷ lệ phá rừng nguyên sinh đứng thứ 2 trên thế giới, chỉ sau Niger. Theo Tổng cục Lâm nghiệp, khoảng 22.800 ha rừng bị thiệt hại giai đoạn 2011-2019, trong đó nguyên nhân cháy rừng gần 14.000 ha, phá rừng hơn 9.000 ha. Từ đầu năm 2017 đến nay, các cơ quan nhà nước đã phê duyệt chuyển mục đích sử dụng rừng gần 38.300 ha/1.892 dự án, trong đó có hơn 100.000 ha chuyển sang trồng cao su.

Việc mất rừng không chỉ làm ảnh hưởng đến lá phổi xanh của Trái Đất mà còn đó kéo theo rất nhiều những hệ lụy khác mà chính con người phải gánh chịu, như lũ quét, sạt lở đất, hạn hán, biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, đói kém, bệnh tật…

Xem thêm: Nguyên nhân, hậu quả của việc chặt phá rừng: Hành vi này bị pháp luật xử lý ra sao?

Mức phạt đối với hành vi phá rừng

Theo Điều 20 của Nghị định số 35/2019/NĐ-CP có quy định về các hành vi phát rừng như sau: “Hành vi chặt, đốt, phá cây rừng, đào, bới, san ủi, nổ mìn; đắp đập, ngăn dòng chảy tự nhiên, xả chất độc hoặc các hành vi khác gây thiệt hại đến rừng với bất kỳ mục đích gì mà không được phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền”.

Như vậy, nếu người nào thực hiện những hành vi phá rừng ở trên thì sẽ phạm vào tội hủy hoại rừng và bị xử lý theo Điều 243 Bộ Luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung như sau:

1.[225] Người nào đốt, phá rừng trái phép hoặc có hành vi khác hủy hoại rừng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

a) Cây trồng chưa thành rừng hoặc rừng khoanh nuôi tái sinh thuộc rừng chưa có trữ lượng có diện tích từ 30.000 mét vuông (m2) đến dưới 50.000 mét vuông (m2);

b) Rừng sản xuất có diện tích từ 5.000 mét vuông (m2) đến dưới 10.000 mét vuông (m2);

c) Rừng phòng hộ có diện tích từ 3.000 mét vuông (m2) đến dưới 7.000 mét vuông (m2);

d) Rừng đặc dụng có diện tích từ 1.000 mét vuông (m2) đến dưới 3.000 mét vuông (m2);

đ) Gây thiệt hại về lâm sản trị giá từ 50.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng trong trường hợp rừng bị thiệt hại không tính được bằng diện tích;

e) Thực vật thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ hoặc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IA trị giá từ 20.000.000 đồng đến dưới 60.000.000 đồng; thực vật thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIA trị giá từ 40.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng;

g) Diện tích rừng hoặc trị giá lâm sản dưới mức quy định tại một trong các điểm a, b, c, d, đ và e khoản này nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.

2.[226] Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:

a) Có tổ chức;

b) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn hoặc lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức;

c) Tái phạm nguy hiểm;

d) Cây trồng chưa thành rừng hoặc rừng khoanh nuôi tái sinh thuộc rừng chưa có trữ lượng có diện tích từ 50.000 mét vuông (m2) đến dưới 100.000 mét vuông (m2);

đ) Rừng sản xuất có diện tích từ 10.000 mét vuông (m2) đến dưới 50.000 mét vuông (m2);

e) Rừng phòng hộ có diện tích từ 7.000 mét vuông (m2) đến dưới 10.000 mét vuông (m2);

g) Rừng đặc dụng có diện tích từ 3.000 mét vuông (m2) đến dưới 5.000 mét vuông (m2);

h) Gây thiệt hại về lâm sản trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng trong trường hợp rừng bị thiệt hại không tính được bằng diện tích;

i) Thực vật thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ hoặc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IA trị giá từ 60.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng; thực vật thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIA trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng.

3.[227] Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

a) Cây trồng chưa thành rừng hoặc rừng khoanh nuôi tái sinh thuộc rừng chưa có trữ lượng có diện tích 100.000 mét vuông (m2) trở lên;

b) Rừng sản xuất có diện tích 50.000 mét vuông (m2) trở lên;

c) Rừng phòng hộ có diện tích 10.000 mét vuông (m2) trở lên;

d) Rừng đặc dụng có diện tích 5.000 mét vuông (m2) trở lên;

đ) Gây thiệt hại về lâm sản trị giá 200.000.000 đồng trở lên trong trường hợp rừng bị thiệt hại không tính được bằng diện tích;

e) Thực vật thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ hoặc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IA trị giá 100.000.000 đồng trở lên; thực vật thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIA trị giá 200.000.000 đồng trở lên.

4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

5. Pháp nhân thương mại phạm tội quy định tại Điều này, thì bị phạt như sau:

a) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này, thì bị phạt tiền từ 500.000.000 đồng đến 2.000.000.000 đồng;

b)[228] Phạm tội thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm a, c, d, đ, e, g, h và i khoản 2 Điều này, thì bị phạt tiền từ 2.000.000.000 đồng đến 5.000.000.000 đồng;

c) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 Điều này, thì bị phạt tiền từ 5.000.000.000 đồng đến 7.000.000.000 đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 06 tháng đến 03 năm;

d) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại Điều 79 của Bộ luật này, thì bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn;

đ) Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.

Do đó, tùy vào hành vi và mức độ phạm tội mà người đó sẽ bị xử lý với khung hình phạt thích đáng. Đối với cá nhân thì mức xử phạt nhẹ nhất là cải tạo không giam giữ đến 3 năm và nặng nhất là phạt tù có thời hạn đến 15 năm. Đối với pháp nhân thương mại phạm tội hủy hoại rừng thì mức xử phạt thấp nhất là 500.000.000 đồng và cao nhất là 7.000.000.000 đồng. Ngoài ra, pháp nhân thương mại còn có thể bị cấm kinh doanh, cấm hoạt động và cấm huy động vốn từ 1 năm đến 3 năm hay thậm chí là bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn.

Biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn rừng bị tàn phá

Bảo vệ và duy trì rừng là quan trọng để bảo vệ đa dạng sinh học, duy trì hệ sinh thái, và giữ gìn nguồn tài nguyên tự nhiên. Để ngăn chặn rừng bị tàn phá, có một số biện pháp phòng ngừa mà cả cộng đồng và chính phủ có thể thực hiện:

• Tăng cường nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của rừng trong việc duy trì môi trường sống. 
• Thực hiện các chiến lược quản lý rừng bền vững để đảm bảo sự cân bằng giữa việc sử dụng và bảo vệ tài nguyên rừng.
• Đặt ra và thực thi các quy định pháp luật liên quan đến bảo vệ rừng. Xử lý nghiêm các hành vi phá rừng và trái pháp luật.
• Kiểm soát việc cấp phép sử dụng đất và rừng để đảm bảo rằng các hoạt động không gây hậu quả tiêu cực cho môi trường.
• Áp dụng công nghệ tiên tiến để giám sát rừng từ xa và phát hiện kịp thời các hoạt động phá rừng.
• Hỗ trợ các dự án phát triển kinh tế xanh nhằm giảm áp lực lên rừng từ các hoạt động kinh tế truyền thống.
• Hợp tác với cộng đồng quốc tế để chia sẻ kinh nghiệm và tài trợ trong việc bảo vệ rừng.
• Phát triển các nguồn thu nhập thay thế cho cộng đồng dựa vào sử dụng bền vững của rừng, chẳng hạn như du lịch sinh thái…

PHAN LAW VIETNAM
Hotline: 0794.80.8888 – Email: info@phan.vn
Liên hệ Văn phòng Luật Sư