Di chúc vô hiệu là gì và hậu quả

Di chúc vô hiệu là gì?

Di chúc là một công cụ pháp lý quan trọng để thể hiện ý nguyện của người lập di chúc về việc phân chia tài sản sau khi qua đời. Tuy nhiên, không phải di chúc nào cũng hợp pháp và có giá trị thi hành. 

Khi một di chúc không đáp ứng đủ các yêu cầu pháp lý, nó sẽ bị coi là di chúc vô hiệu, có thể dẫn đến những hậu quả pháp lý nghiêm trọng, ảnh hưởng đến quyền lợi của những người thừa kế. Vậy, di chúc vô hiệu là gì và hậu quả của nó ra sao?

Di chúc vô hiệu là di chúc không có giá trị pháp lý vì không đáp ứng đầy đủ các điều kiện, quy định của pháp luật. Điều này có thể xảy ra vì một trong những lý do sau:

Di chúc do người không có năng lực hành vi lập ra

Di chúc sẽ bị vô hiệu nếu người lập di chúc không có năng lực hành vi dân sự đầy đủ. Người không có năng lực hành vi dân sự, chẳng hạn như người mất khả năng nhận thức (do bệnh tật hoặc tình trạng tinh thần không ổn định), không thể lập di chúc hợp pháp. Di chúc lập bởi người này sẽ bị coi là vô hiệu.

Di chúc không phản ánh đúng ý nguyện người lập 

Nếu có bằng chứng chứng minh rằng di chúc được lập dưới sự ép buộc, lừa dối hoặc không phản ánh đúng ý chí tự nguyện của người lập di chúc, di chúc đó cũng sẽ bị vô hiệu. 

Ví dụ, nếu một người lập di chúc dưới sự đe dọa hoặc bị lừa dối, di chúc không được coi là hợp pháp. 

Di chúc trái đạo đức và quy định của pháp luật

Di chúc cũng bị vô hiệu nếu nội dung của nó trái với các quy định của pháp luật, chẳng hạn như không chia tài sản cho những người thừa kế không phụ thuộc nội dung di chúc.

Pháp luật bảo vệ quyền lợi tối thiểu cho những người thừa kế bắt buộc như con cái, vợ/chồng, cha mẹ và nếu di chúc loại bỏ quyền lợi của họ mà không có căn cứ, phần di chúc đó có thể không được thực hiện như ý nguyện người lập.

Ngoài ra, ví dụ di chúc liệt kê các di sản trong đó có tài sản không thuộc quyền sở hữu của người lập di chúc thì nội dung di chúc đối với phần tài sản đó cũng bị vô hiệu.  

Di chúc không tuân thủ đúng quy định về hình thức

Một di chúc có thể bị vô hiệu nếu không được lập theo hình thức quy định của pháp luật. Theo quy định của Bộ luật dân sự Việt Nam, di chúc có thể được lập bằng các hình thức: bằng văn bản hoặc di chúc miệng. Nếu di chúc không được lập theo đúng hình thức yêu cầu, chẳng hạn như di chúc bằng văn bản không được công chứng hoặc chứng thực trong các trường hợp cần thiết, di chúc đó có thể không có giá trị pháp lý.

Di chúc cũng có thể bị vô hiệu nếu thiếu chữ ký của người lập di chúc hoặc không có các thông tin đầy đủ về người lập di chúc và các thừa kế. Nếu không có chữ ký của người lập di chúc hoặc không có các dấu hiệu nhận diện chính thức, di chúc đó không có giá trị pháp lý.

Do đó, người lập cần phải nắm rõ di chúc vô hiệu là gì và hậu quả của nó để phòng tránh. 

Hậu quả pháp lý của di chúc vô hiệu

Khi di chúc bị tuyên bố vô hiệu, nó không còn giá trị pháp lý và không thể thực thi. Những hậu quả pháp lý của di chúc vô hiệu có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng đối với những người thừa kế, bao gồm:

Phải áp dụng quy định pháp luật thừa kế

Khi di chúc vô hiệu, di sản của người lập di chúc sẽ không được phân chia theo ý nguyện của di chúc đó. Thay vào đó, di sản sẽ được phân chia theo quy định của pháp luật về thừa kế. 

Điều này có nghĩa là di sản sẽ được chia cho những người thừa kế theo quy định của Bộ luật dân sự, bao gồm những người thừa kế hợp pháp như con cái, vợ/chồng, cha mẹ,…, theo thứ tự ưu tiên.

Ví dụ, nếu một di chúc muốn chỉ định di sản cho một người nhưng di chúc bị vô hiệu, di sản đó sẽ được phân chia theo pháp luật, có thể là chia đều cho các con hoặc vợ/chồng nếu họ có quyền thừa kế theo pháp luật.

Gia tăng các tranh chấp di sản thừa kế

Di chúc vô hiệu dễ làm gia tăng tranh chấp giữa các thừa kế. Các bên thừa kế có thể không đồng ý với việc phân chia tài sản theo pháp luật, đặc biệt là trong những gia đình có nhiều thành viên hoặc khi tài sản có giá trị lớn. 

Khi di chúc vô hiệu, những người thừa kế dựa vào di chúc để nhận di sản có thể không nhận được quyền lợi mà họ kỳ vọng. Thay vì nhận di sản theo ý nguyện của người lập di chúc, họ sẽ phải chấp nhận phân chia di sản theo pháp luật, điều này có thể dẫn đến sự bất mãn và căng thẳng giữa các bên liên quan.

Tránh trường hợp lập di chúc vô hiệu

Di chúc vô hiệu là di chúc không có giá trị pháp lý và không thể thực hiện được. 

Hậu quả của di chúc vô hiệu có thể gây ra những hệ lụy nghiêm trọng, bao gồm việc di sản sẽ được phân chia theo pháp luật thay vì theo ý nguyện của người lập di chúc, gây tranh chấp giữa các thừa kế và làm tăng chi phí cũng như thời gian giải quyết tranh chấp. 

Đồng thời, việc di sản không được phân định theo ý chí của người để lại di sản cũng làm mất đi ý nghĩa nhân văn của chế định về di chúc. 

Vì vậy, để tránh di chúc vô hiệu, bên cạnh việc hiểu rõ di chúc vô hiệu là gì và hậu quả,  người lập di chúc phải biết cách lập di chúc hợp pháp là như thế nào theo quy định pháp luật. Trường hợp cần thiết, người lập di chúc nên liên hệ văn phòng luật sư để được hỗ trợ.

PHAN LAW VIETNAM
Hotline: 0794.80.8888 
Email: info@phan.vn
Liên hệ Văn phòng Luật Sư