Tác phẩm cải biên và tác phẩm chuyển thể được quy định như thế nào theo pháp luật?

Sự sáng tạo của con người là vô cùng rộng lớn, đó không chỉ là sự sáng tạo hoàn toàn mới mẻ mà bên cạnh đó sự sáng tạo còn bắt nguồn từ những nền tảng đã có từ trước đó. Hiện nay việc chuyển thể cải biên tác phẩm văn học thành những bộ phim, những bài hát đã không còn xa lạ. Vậy tác phẩm cải biên và tác phẩm chuyển thể được quy định như thế nào trong luật, cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

Xem thêm:
>> Quyền tác giả là gì? Quyền tác giả bao gồm các quyền nào?
>> Tác phẩm phái sinh có được bảo hộ quyền tác giả hay không?
>> Quyền tác giả phát sinh bắt đầu từ thời điểm nào?

Tác phẩm phái sinh quy định trong luật 

Có thể hiểu tác phẩm phái sinh là tác phẩm được tạo ra bởi sự kế thừa nội dung, phát triển ý tưởng, giai điệu… của tác phẩm gốc và từ tác phẩm gốc. Tác phẩm phái sinh được phân loại như sau:

Phân loại tác phẩm phái sinh

Tác phẩm phái sinh là tác phẩm được tạo ra trên cơ sở nội dung đã có của một hoặc nhiều tác phẩm trước đó bằng cách sáng tạo trong việc thay đổi hình thức diễn đạt, loại hình biểu diễn hoặc ngôn ngữ trình bày nội dung tác phẩm. Các tác phẩm phái sinh bao gồm:

+ Tác phẩm dịch thuật: Là tác phẩm trong đó tác giả sử dụng ngôn ngữ khác một cách sáng tạo để thể hiện về nội dung của tác phẩm đã có.

+ Tác phẩm phóng tác: Là tác phẩm được tạo ra dựa theo nội dung, tư tưởng của lác phẩm đã có. Tác phẩm phóng tác chỉ dựa vào chủ đề tư tưởng được thể hiện trong nội dung của tác phẩm có trước mà không dựa vào các yếu tố khác của tác phẩm đó và được thể hiện bằng một cách hoàn toàn riêng và độc đáo.

+ Tác phẩm cải biên: Là tác phẩm được sáng tạo ra trên cơ sở tác phẩm gốc bằng cách thay đổi hình thức diễn đạt. Tính sáng tạo trong tác phẩm cải biên là sự thay đổi phong cách diễn đạt nên người cải biên được thừa nhận là tác giả của tác phẩm cải biên đó.

+ Tác phẩm chuyển thể: Là tác phẩm được sáng tạo trên cơ sở tác phẩm gốc bằng cách thay đổi từ loại hình này sang loại hình khác. Chẳng hạn, một tác phẩm gốc thuộc loại hình văn học được một người khác viết kịch bản và chuyển sang tác phẩm thuộc loại hình điện ảnh.

+ Tác phẩm tuyển tập: là tác phẩm trong đó tập hợp các tác phẩm được tuyển chọn từ nhiều tác giả khác nhau theo yêu cầu nhất định.

Như vậy tác phẩm cải biên và tác phẩm chuyên thể cũng là tác phẩm phái sinh. Cùng tìm hiểu về quy định của pháp luật của hai loại tác phẩm trên.

Tác phẩm cải biên và tác phẩm chuyển thể được quy định như thế nào theo pháp luật?

Quy định của pháp luật về Tác phẩm cải biên và tác phẩm chuyển thể

Theo Khoản 8, Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi bổ sung 2009, 2019 đưa ra khái niệm tác phẩm phái sinh như sau: Tác phẩm phái sinh là tác phẩm dịch từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, tác phẩm phóng tác, cải biên, chuyển thể, biên soạn, chú giải, tuyển chọn.

Cải biên là sửa đổi hoặc biên soạn lại một phần nội dung, thay đổi hình thức thể hiện dựa trên một phần hoặc toàn bộ Tác phẩm gốc để sáng tạo ra tác phẩm mới. Khi cải biên tác phẩm, người cải biên phải được chủ sở hữu tác phẩm gốc cho phép và phải trả thù lao cho tác giả hoặc chủ sở hữu tác phẩm gốc.

Người cải biên, người chuyển thể tác phẩm là người thay đổi hình thức thể hiện tác phẩm đã có thành hình thức thể hiện mới hoặc người chuyển tác phẩm từ loại hình nghệ thuật này sang loại hình nghệ thuật khác. Việc thay đổi nội dung tác phẩm gốc phải được tác giả hoặc chủ sở hữu tác phẩm gốc cho phép và phải ghi tên tác giả của tác phẩm gốc trong tác phẩm cải biên, chuyển thể.

Chuyển thể là việc chuyển đổi một tác phẩm thường là tác phẩm văn học, nghệ thuật sang loại hình nghệ thuật khác trên cơ sở đảm bảo nội dung của tác phẩm gốc, ví dụ như chuyển thể truyện thành phim, kịch… hoặc cũng có thể là tác phẩm kịch sân khấu được chuyển thành kịch bản điện ảnh, nhạc kịch…

Tác phẩm chuyển thể có thể hiểu là tác phẩm dựa trên tác phẩm gốc nhưng không làm thay đổi nội dung của tác phẩm gốc. Khác với tác phẩm chuyển thể, tác phẩm cải biên là tác phẩm dựa trên nội dung tác phẩm gốc và có thể sáng tạo để thành một tác phẩm mới, hoàn toàn khác với nội dung của tác phẩm gốc.

Đặc điểm của tác phẩm phái sinh

Thứ nhất: tác phẩm phái sinh chỉ được hình thành trên cơ sở một hoặc những tác phẩm đã tồn tại. Tác phẩm đã tồn tại có thể còn thời hạn hoặc hết thời hạn bảo hộ quyền công bố tác phẩm và quyền tài sản. Quyền cho làm tác phẩm phái sinh thuộc nhóm quyền tài sản đối với tác phẩm. Trong cả hai loại tác phẩm phái sinh trên thì các quyền nhân thân luôn luôn tồn tại, do đó thì người sáng tạo tác phẩm phái sinh vẫn phải tôn trọng quyền nhân thân không thể chuyển giao của tác giả tác phẩm gốc. 

Thứ hai: về hình thức thể hiện của tác phẩm phái sinh, pháp luật quyền tác giả không bảo hộ nội dung ý tưởng mà chỉ bảo hộ hình thức thể hiện của ý tưởng. Nhưng tác phẩm phái sinh không phải là bản sao của tác phẩm gốc. Nên trong nhiều trường hợp hình thức thể hiện của tác phẩm phái sinh phải khác biệt hoàn toàn hoặc khác biệt từng phần với hình thức thể hiện của tác phẩm gốc.

Thứ ba: về tính nguyên gốc, tác phẩm phái sinh phải do tác giả tự mình sáng tạo nên mà không sao chép từ tác phẩm hoặc những tác phẩm khác.

Thứ tư: về dấu ấn của tác phẩm gốc trong tác phẩm phái sinh, có nghĩa là khi nhận biết tác phẩm phái sinh thì công chúng phải liên tưởng đến tác phẩm gốc, sự liên tưởng này được thể hiện qua nội dung của tác phẩm gốc.

Căn cứ phát sinh và xác lập quyền tác giả

Quyền tác giả phát sinh kể từ khi tác phẩm phái sinh được tạo ra. Giống như tác phẩm gốc, quyền tác giả của tác phẩm phái sinh là quyền tự động, phát sinh ngay khi tạo ra tác phẩm, được pháp luật bảo hộ mà không cần phải đăng ký. Tác phẩm phái sinh chỉ được bảo hộ nếu không gây phương hại đến quyền tác giả đối với tác phẩm được dùng để làm tác phẩm phái sinh.

Trên đây là tư vấn của Phan Law Vietnam xin được thông tin đến quý khách. Nếu còn vướng mắc hoặc cần sự hỗ trợ pháp lý khác quý khách vui lòng liên hệ thông tin dưới đây để có thể được giải đáp nhanh nhất.

PHAN LAW VIETNAM
Hotline: 0794.80.8888 –Email: info@phan.vn
Liên hệ Văn phòng Luật Sư