Ý nghĩa Tết Nguyên Đán của người Việt: nhìn từ luật tục thời xưa

Dấu ấn Tết Nguyên Đán trong lịch sử Việt Nam

Nhiều truyền thuyết dẫn ra rằng ngay từ thời Hùng Vương, người Việt đã có phong tục Tết Nguyên Đán. 

Hẳn nhiều người trong chúng ta còn nhớ sự tích “Bánh chưng, Bánh giầy” với câu chuyện hiếu nghĩa của chàng hoàng tử Lang Liêu. Theo đó, biết Lang Liêu phải làm cỗ dâng lên cho vua cha đầu năm mới, một vị thần đã mách bảo chàng lấy gạo nếp nặn bánh tượng hình Trời, Đất, đặt nhân trong ruột bánh và lấy lá xanh gói ở ngoài để tượng hình cho tình yêu thương đùm bọc của Cha, mẹ dành cho con. Sau này chúng ta đều gọi là bánh chưng, bánh giầy và có phong tục cúng hai loại bánh này vào mỗi dịp lễ đầu năm khai xuân theo âm lịch (tức lịch nông nghiệp của người Á Đông). 

Tuy nhiên, thời điểm người Việt chính thức định ngày và đặt tên “Tết Nguyên Đán” thì vẫn chưa có dữ liệu chính xác. Những ghi chép của Trung Quốc, Việt Nam đều phong thanh cách gọi và đặt định Tết Nguyên Đán đã có từ ngàn xưa đời xưa, trước cả khi Việt Nam bước vào chế độ phong kiến. 

Luật tục Tết Nguyên Đán thời phong kiến 

Học giả Lê Quý Đôn ghi chép trong sách Kiến Văn Tiểu Lục rằng Việt Nam từ thời nhà Lý (1009 – 1225) đã định ra luật tục đón Tết Nguyên Đán. Theo đó, vào dịp này, mọi người sẽ thực hiện các lễ nghi quan trọng như lập đàn cầu mưa, cầu xã tắc yên ổn, quanh năm được mùa và làm lễ nghinh xuân.

Trong cuốn An Nam Chí Lược của sử gia Lê Tắc, thì ở thời Trần (1225 – 1400), vào ngày Nguyên đán, các quan lại và con cháu, tôn thất của vua sẽ có nghi thức vọng bái lăng tổ, sau đó lên điện hầu vua, tấu nhạc và dự yến tiệc. Đến mùng hai Tết, các quan làm lễ riêng ở nhà. Mùng ba Tết, vua ngồi trên gác Đại Hưng xem con cháu và các nội quan chơi đánh cầu. 

Ở ngoài, dân chúng có tục vẽ mình, uống rượu, lấy trầu cau đãi khách, hay ăn dưa mắm, tổ chức tế lễ và chơi nhiều trò chơi. Cả mùa Tết kéo dài từ tháng giêng đến tháng ba Âm lịch. 

Từ thời Lê đến thời Lê Trung Hưng (1428 – 1789), lịch sử vẫn ghi chép những nghi thức quan trọng để đón Tết nguyên Đán, như chầu vua, tế lễ, bái miếu thờ, mở yến tiệc, ban tiền Tết. Dù chính trị về sau trong cảnh chia quyền cát cứ phân ba xẻ bảy, các vua, chúa vẫn giữ lệ ăn Tết theo quy tắc cổ truyền. 

Đến thời nhà Nguyễn (1802 – 1804), theo ghi chép trong Đại Nam Khâm Điển Sự Lệ, Tết Nguyên Đán được nhấn mạnh là một trong ba tiết lễ quan trọng trong năm của triều đình, được quy định thành nhiều nghi thức quan trọng bao gồm: lễ nhận lịch năm mới, lễ niêm phong bảo tỷ, kim ấn, kim sách, lễ tế miếu thờ, lễ lạy mừng vua, mừng tuổi Hoàng Thái hậu vào mùng 1 Tết và các nghi thức dâng quả tiến vua ăn Tết. 

Ý nghĩa Tết Nguyên Đán trong tâm thức người Việt

Người Việt giữ Tết Nguyên Đán như một di sản từ cha ông. Xuyên suốt bao nhiêu thời đại lịch sử trôi qua, bao nhiêu biến động, dù thời bình hay thời chiến, ông bà ta vẫn giữ Tết với những nghi thức quan trọng của nó, không chỉ với mục đích buông thư sau một năm lao khổ, mà còn để tưởng niệm, để vui vầy, để đoàn viên và hạnh phúc. 

Ngay giây phút sum họp cúng ông bà, ăn Tết, mừng tuổi nhau, người Việt có thể gác qua mọi âu lo, mọi mâu thuẫn, mọi gánh nặng cơm áo gạo tiền đeo đẳng quanh năm, và cùng ngưỡng vọng về một tương lai tươi đẹp. 

Cập nhật tri thức pháp luật với Phan Law Vietnam

Là bạn đồng hành với Quý Khách hàng từ nhiều năm nay, Phan Law Vietnam luôn nỗ lực tìm tòi, nghiên cứu, cập nhật tri thức pháp luật từ mọi khía cạnh đời sống, nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ, tối ưu hóa trải nghiệm của Quý Khách hàng. Với chúng tôi, sự an tâm của Quý Khách hàng luôn là ưu tiên, quan trọng nhất. 

Hãy liên hệ với Phan Law Vietnam để được tư vấn và trải nghiệm các dịch vụ pháp lý chất lượng ngay từ hôm nay. 

PHAN LAW VIETNAM
Hotline: 0794.80.8888 – Email: info@phan.vn
Liên hệ Văn phòng Luật Sư