Quy định phân chia tài sản thừa kế theo pháp luật

Chia tài sản thừa kế theo pháp luật là gì?

Chia tài sản thừa kế theo pháp luật là một quy trình phân chia tài sản của người đã chết (người để lại di sản) cho các thừa kế của họ dựa trên các quy định của pháp luật, khi người để lại di sản không có di chúc hoặc có di chúc nhưng không hợp lệ, không đầy đủ hoặc không đề cập hết đến tất cả các tài sản của mình.

Việc phân chia tài sản thừa kế theo pháp luật sẽ được thực hiện theo các quy định của Bộ luật Dân sự 2015 và các quy định pháp luật liên quan, nhằm bảo đảm quyền lợi hợp pháp của các hàng thừa kế hợp pháp.

Được quy định cụ thể tại Điều 649 Bộ luật Dân sự 2015 về việc thừa kế theo pháp luật như sau: “Thừa kế theo pháp luật là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định.”

Trường hợp thừa kế theo pháp luật

– Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong trường hợp sau đây:

• Không có di chúc;
• Di chúc không hợp pháp;
• Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;
• Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

– Thừa kế theo pháp luật cũng được áp dụng đối với các phần di sản sau đây:

• Phần di sản không được định đoạt trong di chúc;
• Phần di sản có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực pháp luật;
• Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế

Người thừa kế theo pháp luật

Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

• Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
• Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
• Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

Lưu ý: Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Thủ tục chia tài sản thừa kế theo pháp luật

Sau khi đã xác định người thừa kế hợp pháp của người đã chết để lại tài sản, nếu không có di chúc, tài sản sẽ được chia cho những người thừa kế thuộc hàng thừa kế theo tỷ lệ quy định của pháp luật.

Bước tiếp theo là khai nhận tài sản thừa kế. Biên bản khai nhận tài sản thừa kế là một văn bản pháp lý được lập để ghi nhận các tài sản của người chết và danh sách những người thừa kế.

• Tất cả các tài sản của người chết như nhà cửa, đất đai, tiền mặt, tài khoản ngân hàng, xe cộ, các tài sản khác… đều phải được xác nhận và liệt kê trong biên bản.
• Danh sách các thừa kế hợp pháp sẽ được liệt kê trong biên bản.

Để phân chia tài sản thừa kế theo pháp luật hợp lý, việc định giá tài sản thừa kế là rất quan trọng. Tùy thuộc vào loại tài sản (đất đai, nhà cửa, tài sản chung), việc định giá có thể yêu cầu sự trợ giúp của cơ quan chuyên môn (chuyên gia định giá, tổ chức định giá tài sản).

Nếu tài sản là đất đai hoặc bất động sản, có thể cần làm thủ tục thẩm định giá tại UBND cấp tỉnh có thẩm quyền.

Sau khi xác định được các tài sản và người thừa kế, những người thừa kế có thể thỏa thuận với nhau về cách thức chia tài sản. Việc phân chia tài sản thừa kế có thể thực hiện theo nhiều hình thức như:

• Tùy vào số lượng người thừa kế, tài sản sẽ được chia cho mỗi người theo tỷ lệ phần trăm nhất định (thường là bình đẳng).
• Nếu tài sản là bất động sản, có thể phân chia bằng cách chia quyền sở hữu nhà, đất giữa các thừa kế. Nếu tài sản là động sản (tiền mặt, ô tô, đồ vật…), có thể chia theo cách tương đương giá trị tài sản.

Trong trường hợp các thừa kế không thể tự thỏa thuận được, có thể yêu cầu tòa án giải quyết và phân chia tài sản.

Sau khi các bên thỏa thuận, cần lập hợp đồng phân chia tài sản thừa kế. Hợp đồng này phải được công chứng nếu có yêu cầu của các bên hoặc yêu cầu của pháp luật. Đặc biệt, hợp đồng này có thể là cơ sở pháp lý để chuyển nhượng quyền sở hữu tài sản cho các thừa kế, đặc biệt là đối với tài sản là bất động sản.

Khi tài sản thừa kế là bất động sản, như nhà ở, đất đai, hoặc xe cộ, sau khi có hợp đồng phân chia tài sản, các thừa kế cần thực hiện thủ tục đăng ký quyền sở hữu tài sản tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Trên đây là tư vấn của Phan Law Vietnam về quy định phân chia tài sản thừa kế theo pháp luật xin được thông tin đến Quý Khách hàng. Nếu còn vướng mắc hoặc cần sự hỗ trợ pháp lý khác Quý Khách hàng vui lòng liên hệ thông tin dưới đây để được giải đáp.

PHAN LAW VIETNAM
Hotline: 0794.80.8888
Email: info@phan.vn
Liên hệ Văn phòng Luật Sư