Trường hợp tranh chấp quyền nuôi con sau ly hôn được xử lý như thế nào?

Quy định về quyền nuôi con sau ly hôn

Theo Điều 81 của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, khi vợ chồng ly hôn thì cả hai vấn có quyền và nghĩa vụ chăm sóc con và hai bên có thể tự thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con, nghĩa vụ và quyền của mỗi bên đối với con. Nếu không thỏa thuận được, Tòa án sẽ quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi, căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con. Cụ thể:

• Đối với con dưới 36 tháng tuổi: Người mẹ thường được ưu tiên trực tiếp nuôi con, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để chăm sóc hoặc có lý do đặc biệt khác.
• Đối với con từ 3 tuổi đến dưới 7 tuổi: Tòa án sẽ xem xét nhiều yếu tố như điều kiện kinh tế, môi trường sống, khả năng nuôi dạy con của mỗi bên để đưa ra quyết định.
• Đối với con từ đủ 7 tuổi trở lên: Tòa án sẽ xem xét thêm nguyện vọng của trẻ để quyết định người trực tiếp nuôi dưỡng.

1. Sau khi ly hôn, cha mẹ vẫn có quyền, nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình theo quy định của Luật này, Bộ luật dân sự và các luật khác có liên quan.

2. Vợ, chồng thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con, nghĩa vụ, quyền của mỗi bên sau khi ly hôn đối với con; trường hợp không thỏa thuận được thì Tòa án quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con; nếu con từ đủ 07 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con.

3. Con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con.

Giải quyết việc nuôi con khi ly hôn quy định tại Điều 81 của Luật Hôn nhân và gia đình được hướng dẫn bởi Điều 6 Nghị quyết 01/2024/NQ-HĐTP như sau:

1. Khi xem xét “quyền lợi về mọi mặt của con” quy định tại khoản 2 Điều 81 của Luật Hôn nhân và gia đình phải đánh giá khách quan, toàn diện các tiêu chí sau đây:

a) Điều kiện, khả năng của cha, mẹ trong việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con, bao gồm cả khả năng bảo vệ con khỏi bị xâm hại, bóc lột;

b) Quyền của con được sống chung với người trực tiếp nuôi, được duy trì mối quan hệ với người cha, mẹ không trực tiếp nuôi;

c) Sự gắn bó, thân thiết của con với cha, mẹ;

d) Sự quan tâm của cha, mẹ đối với con;

đ) Bảo đảm sự ổn định, hạn chế sự xáo trộn môi trường sống, giáo dục của con;

e) Nguyện vọng của con được ở cùng với anh, chị, em (nếu có) để bảo đảm ổn định tâm lý và tình cảm của con;

g) Nguyện vọng của con được sống chung với cha hoặc mẹ.

2. Việc lấy ý kiến của con chưa thành niên từ đủ 07 tuổi trở lên quy định tại khoản 2 Điều 81 của Luật Hôn nhân và gia đình và khoản 3 Điều 208 của Bộ luật Tố tụng dân sự phải bảo đảm các yêu cầu sau đây:

a) Bảo đảm thân thiện, phù hợp với tâm lý, độ tuổi, mức độ trưởng thành để con có thể bày tỏ đúng và đầy đủ ý kiến của mình;

b) Không lấy ý kiến trước mặt cha, mẹ để tránh gây áp lực tâm lý cho con;

c) Không ép buộc, không gây áp lực, căng thẳng cho con.

3. “Người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con” quy định tại khoản 3 Điều 81 của Luật Hôn nhân và gia đình là trường hợp người mẹ thuộc một trong các trường hợp sau đây:

a) Mắc bệnh hiểm nghèo hoặc bị bệnh nặng khác mà không thể tự chăm sóc bản thân hoặc không thể trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con;

Ví dụ: Trường hợp người mẹ bị đột quỵ và liệt nửa người, không còn khả năng đi lại thì Tòa án không giao con dưới 36 tháng tuổi cho người mẹ trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con.

b) Có thu nhập mỗi tháng thấp hơn một nửa tháng lương tối thiểu vùng tại nơi người mẹ đang cư trú và không có tài sản nào khác để trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con;

c) Người mẹ không có điều kiện về thời gian tối thiểu để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con.

4. Trường hợp điều kiện trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con của người cha không tốt hơn điều kiện của người mẹ hướng dẫn tại khoản 3 Điều này thì Tòa án quyết định giao con cho mẹ trực tiếp nuôi.

Có thể hiểu đơn giản để đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho con, Tòa án sẽ xem xét các yếu tố sau:

• Điều kiện kinh tế: Bên nào có thu nhập ổn định, đủ khả năng tài chính để đảm bảo cuộc sống, giáo dục và chăm sóc con sẽ được ưu tiên.
• Điều kiện tinh thần: Môi trường sống, tình cảm, sự chăm sóc của cha hoặc mẹ đối với con cũng là yếu tố quan trọng.
• Thời gian chăm sóc con: Người trực tiếp nuôi con phải có thời gian phù hợp để nuôi dưỡng, dạy dỗ và quan tâm đến con.
• Mối quan hệ giữa con và cha/mẹ: Ai có sự gắn kết tình cảm tốt hơn với con có thể được ưu tiên.
• Yếu tố đạo đức và lối sống: Cha/mẹ có hành vi bạo lực gia đình, nghiện ma túy, cờ bạc, rượu bia, không có khả năng chăm sóc con sẽ bị hạn chế quyền nuôi con.

Tranh chấp quyền nuôi con sau ly hôn

Khi nộp đơn ly hôn, nếu vợ chồng đều không thể tự thỏa thuận được quyền nuôi con dẫn đến tranh chấp, thì Tòa án sẽ giải quyết theo quy định của pháp luật.

Trường hợp sau khi ly hôn và Tòa án đã giao con cho bên nuôi con trực tiếp rồi, nhưng nếu có căn cứ cho thấy người trực tiếp nuôi con không còn đủ điều kiện để chăm sóc con tốt nhất, bên còn lại có quyền yêu cầu Tòa án thay đổi quyền nuôi con theo quy định của Điều 84 của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014:

1. Trong trường hợp có yêu cầu của cha, mẹ hoặc cá nhân, tổ chức được quy định tại khoản 5 Điều này, Tòa án có thể quyết định việc thay đổi người trực tiếp nuôi con.

2. Việc thay đổi người trực tiếp nuôi con được giải quyết khi có một trong các căn cứ sau đây:

a) Cha, mẹ có thỏa thuận về việc thay đổi người trực tiếp nuôi con phù hợp với lợi ích của con;

b) Người trực tiếp nuôi con không còn đủ điều kiện trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con.

3. Việc thay đổi người trực tiếp nuôi con phải xem xét nguyện vọng của con từ đủ 07 tuổi trở lên.

4. Trong trường hợp xét thấy cả cha và mẹ đều không đủ điều kiện trực tiếp nuôi con thì Tòa án quyết định giao con cho người giám hộ theo quy định của Bộ luật dân sự.

5. Trong trường hợp có căn cứ theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều này thì trên cơ sở lợi ích của con, cá nhân, cơ quan, tổ chức sau có quyền yêu cầu thay đổi người trực tiếp nuôi con:

a) Người thân thích;

b) Cơ quan quản lý nhà nước về gia đình;

c) Cơ quan quản lý nhà nước về trẻ em;

d) Hội liên hiệp phụ nữ.

Khi giải quyết tranh chấp quyền nuôi con sau ly hôn, Tòa án sẽ dựa trên quyền lợi tốt nhất của con thay vì ưu tiên quyền lợi của cha hoặc mẹ. Vì vậy, nếu bạn đang gặp khó khăn trong việc giành quyền nuôi con, mà chưa biết phải giải quyết như thế nào, hãy liên hệ với Phan Law Vietnam theo thông tin dưới đây để có thể được tư vấn và hỗ trợ pháp lý tốt nhất.

PHAN LAW VIETNAM
Hotline: 0794.80.8888
Email: info@phan.vn
Liên hệ Văn phòng Luật Sư