Nên làm gì khi bị quấy rối tình dục tại nơi làm việc?

Kính chào Văn phòng Luật sư Phan Law Vietnam, tôi có vấn đề mong được giải đáp như sau:

Gần đây, tôi đọc được tin Giám đốc Công ty Cổ phần Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam – một đơn vị phát hành sách khá có tiếng tại Việt Nam – bị tố cáo có những lời nói, hành vi động chạm cơ thể quá giới hạn với một nhân viên nữ. Điều này đã tạo nên làn sóng phẫn nộ lớn đối với các độc giả của Nhã Nam nói riêng và toàn xã hội nói chung. Giả sử tôi là nhân viên nữ bị quấy rối đó thì trong trường hợp này tôi nên làm gì để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình theo quy định pháp luật?

Trả lời:

Phan Law Vietnam gửi lời chào đến bạn, cảm ơn bạn đã có sự quan tâm và gửi câu hỏi về cho chúng tôi. Đối với nội dung thắc mắc của bạn, chúng tôi xin trả lời như sau:

Thế nào là quấy rối tình dục tại nơi làm việc?

Theo khoản 3 Điều 8 Bộ luật Lao động 2019, quấy rối tình dục tại nơi làm việc là hành vi bị nghiêm cấm trong lĩnh vực lao động. Theo đó, “quấy rối tình dục tại nơi làm việc” được định nghĩa là “hành vi có tính chất tình dục của bất kỳ người nào đối với người khác tại nơi làm việc mà không được người đó mong muốn hoặc chấp nhận” (khoản 9 Điều 3 Bộ luật Lao động 2019).

Biểu hiện của quấy rối tình dục tại nơi làm việc có thể là “đề nghị, yêu cầu, gợi ý, đe dọa, ép buộc đổi quan hệ tình dục lấy bất kỳ lợi ích nào liên quan đến công việc; hoặc những hành vi có tính chất tình dục không nhằm mục đích trao đổi, nhưng khiến môi trường làm việc trở nên khó chịu và bất an, gây tổn hại về thể chất, tinh thần, hiệu quả công việc và cuộc sống của người bị quấy rối” theo khoản 1 Điều 84 Nghị định 145/2020/NĐ-CP.

Theo đó, pháp luật về lao động cũng liệt kê những hành động được xem là quấy rối tình dục tại nơi làm việc tại khoản 2 Điều 84 Nghị định 145/2020/NĐ-CP như sau:

Hành vi mang tính thể chất gồm hành động, cử chỉ, tiếp xúc, tác động vào cơ thể mang tính tình dục hoặc gợi ý tình dục;

Quấy rối tình dục bằng lời nói gồm lời nói trực tiếp, qua điện thoại hoặc qua phương tiện điện tử có nội dung tình dục hoặc có ngụ ý tình dục;

Quấy rối tình dục phi lời nói gồm ngôn ngữ cơ thể; trưng bày, miêu tả tài liệu trực quan về tình dục hoặc liên quan đến hoạt động tình dục trực tiếp hoặc qua phương tiện điện tử.

Như vậy, theo quy định pháp luật, hành vi quấy rối tình dục không chỉ thể hiện bằng những hành động trực tiếp mà còn qua lời nói, ngôn ngữ cơ thể, tin nhắn,…

Bên cạnh đó, nơi nạn nhân bị quấy rối không nhất thiết phải là nơi mà người lao động đang trực tiếp làm việc. “Nơi làm việc”, trong định nghĩa về “quấy rối tình dục tại nơi làm việc” theo khoản 3 Điều 84 Nghị định 145/2020/NĐ-CP, được hiểu là bất cứ địa điểm nào mà người lao động thực tế làm việc theo thỏa thuận hoặc phân công của người sử dụng lao động, bao gồm cả những địa điểm hay không gian có liên quan đến công việc như các hoạt động xã hội, hội thảo, tập huấn, chuyến đi công tác chính thức, bữa ăn, hội thoại trên điện thoại, các hoạt động giao tiếp qua phương tiện điện tử, phương tiện đi lại do người sử dụng lao động bố trí từ nơi ở đến nơi làm việc và ngược lại, nơi ở do người sử dụng lao động cung cấp và địa điểm khác do người sử dụng lao động quy định. Ví dụ như đồng nghiệp nhắn tin gạ tình bạn trong chuyến đi công tác thì vẫn được xem là có hành vi quấy rối tình dục tại nơi làm việc.

Nên làm gì khi bị quấy rối tình dục tại nơi làm việc?

Khi bị quấy rối tại nơi làm việc, người bị quấy rối có thể thực hiện một trong các biện pháp sau để bảo vệ quyền và lợi ích của mình:

Khiếu nại đến công ty yêu cầu sa thải đối với người thực hiện hành vi quấy rối

Theo khoản 1 Điều 85 Nghị định 145/2020/NĐ-CP, quy định liên quan đến phòng, chống quấy rối tình dục theo nội quy lao động hoặc văn bản kèm theo nội quy lao động bao gồm các nội dung sau:

a) Nghiêm cấm hành vi quấy rối tình dục tại nơi làm việc;

b) Quy định chi tiết, cụ thể về các hành vi quấy rối tình dục tại nơi làm việc phù hợp với tính chất, đặc điểm của công việc và nơi làm việc;

c) Trách nhiệm, thời hạn, trình tự, thủ tục xử lý nội bộ đối với hành vi quấy rối tình dục tại nơi làm việc, bao gồm cả trách nhiệm, thời hạn, trình tự, thủ tục khiếu nại, tố cáo, giải quyết khiếu nại, tố cáo và các quy định có liên quan;

d) Hình thức xử lý kỷ luật lao động đối với người thực hiện hành vi quấy rối tình dục hoặc người tố cáo sai sự thật tương ứng với tính chất, mức độ của hành vi vi phạm;

đ) Bồi thường thiệt hại cho nạn nhân và các biện pháp khắc phục hậu quả.

Như vậy, căn cứ vào các quy định về phòng, chống quấy rối tình dục tại nội quy công ty mà người bị quấy rối có thể thực hiện các trình tự, thủ tục để khiếu nại, tố cáo đến công ty về hành vi quấy rối tình dục, trong đó bao gồm yêu cầu hình thức xử lý kỷ luật lao động và bồi thường thiệt hại, cũng như yêu cầu thực hiện các biện pháp khắc phục hậu quả.

Hình thức xử lý kỷ luật có thể bao gồm hình thức sa thải đối với người thực hiện hành vi quấy rối theo khoản 2 Điều 125 Bộ luật Lao động 2019. Ngoài ra, người lao động ở đây có thể bị xử lý ở đây không chỉ là nhân viên trong công ty mà còn bao gồm luôn những người giữ chức vụ, vị trí cao như Giám đốc, Quản lý, Trưởng phòng,…

Khi xử lý các vụ việc liên quan đến quấy rối tình dục tại nơi làm việc, công ty phải đảm bảo kịp thời ngăn chặn, xử lý và có biện pháp bảo vệ bí mật, danh dự, uy tín, nhân phẩm, an toàn cho nạn nhân bị quấy rối tình dục, người khiếu nại, tố cáo và người bị khiếu nại, bị tố cáo.

Đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động

Thông thường, khi người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động thì phải báo trước ít nhất 45 ngày (với hợp đồng không xác định thời hạn), 30 ngày (với hợp đồng xác định thời hạn từ 12 tháng đến 36 tháng), 03 ngày (với hợp đồng xác định thời hạn dưới 12 tháng).

Tuy nhiên, không kể người lao động ký loại hợp đồng nào, nếu người lao động bị quấy rối tình dục tại nơi làm việc thì được quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động mà không cần báo trước theo điểm d khoản 2 Điều 35Bộ luật Lao động 2019.

Truy cứu trách nhiệm hành chính

Theo khoản 3 Điều 11 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, đối với hành vi quấy rối tình dục tại nơi làm việc nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự thì bị phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng. Theo đó, người bị quấy rối có thể nộp đơn khiếu nại, tố cáo tại một trong các cơ quan có thẩm quyền sau để truy cứu trách nhiệm hành chính đối với người thực hiện hành vi quấy rối:

• Thanh tra Sở Lao động – Thương binh và Xã hội
• Công an cấp tỉnh;
• Cục trưởng Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội, Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự xã hội.

Truy cứu trách nhiệm hình sự

Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2015) tuy không quy định tội quấy rối tình dục người khác nhưng có quy định về tội làm nhục người khác tại Điều 155. Cụ thể, Điều 155 quy định về tội này như sau:

1. Người nào xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác, thì bị phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm:

a) Phạm tội 02 lần trở lên;

b) Đối với 02 người trở lên;

c) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;

d) Đối với người đang thi hành công vụ;

đ) Đối với người dạy dỗ, nuôi dưỡng, chăm sóc, chữa bệnh cho mình;

e) Sử dụng mạng máy tính hoặc mạng viễn thông, phương tiện điện tử để phạm tội;

g) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm:

a) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

b) Làm nạn nhân tự sát.

4. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Theo đó, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và tính chất của hành vi quấy rối mà hành vi của người thực hiện có bị xem là đang phạm tội làm nhục người khác hay không.

Nếu bạn hoặc ai đó mà bạn biết đang phải đối mặt với tình trạng quấy rối tình dục tại nơi làm việc, hãy biết rằng bạn không cô đơn và có quyền được bảo vệ. Hãy liên hệ với chúng tôi qua email hoặc số điện thoại sau đây để được tư vấn và hỗ trợ pháp lý. Đừng để tình trạng quấy rối tiếp tục diễn ra, hãy hành động ngay hôm nay để bảo vệ bản thân và xây dựng một môi trường làm việc an toàn, lành mạnh:

PHAN LAW VIETNAM
Hotline: 0794.80.8888 
Email: info@phan.vn
Liên hệ Văn phòng Luật Sư