Phân biệt bảo hiểm xã hội bắt buộc và bảo hiểm xã hội tự nguyện

Bảo hiểm xã hội được biết tới là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội. Bài viết hôm nay sẽ giúp các bạn phân biệt bảo hiểm xã hội bắt buộc và bảo hiểm xã hội tự nguyện, hai hình thức của bảo hiểm xã hội hiện nay.

Theo quy định của pháp luật bảo hiểm xã hội thì bảo hiểm xã hội bắt buộc và bảo hiểm xã hội tự nguyện có sự khác nhau cơ bản như sau:

Thứ nhất, về định nghĩa

Bảo hiểm xã hội bắt buộc

 Là loại hình BHXH do Nhà nước tổ chức mà NLĐ và NSDLĐ phải tham gia (Khoản 2 Điều 3 Luật Bảo hiểm xã hội 2014)

Bảo hiểm xã hội tự nguyện

Là loại hình BHXH do Nhà nước tổ chức mà người tham gia được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình và Nhà nước có chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH để người tham gia hưởng chế độ hưu trí và tử tuất (Khoản 2 Điều 3 Luật Bảo hiểm xã hội 2014)

Thứ hai, các chế độ được hưởng

Bảo hiểm xã hội bắt buộc

Được hưởng chế độ ốm đau, thai sản; tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; hưu trí, tử tuất (Khoản 1 Điều 4 Luật Bảo hiểm xã hội 2014)

Bảo hiểm xã hội tự nguyện

Được hưởng chế độ hưu trí, tử tuất (Khoản 2 Điều 4 Luật Bảo hiểm xã hội 2014)

Thứ ba, đối tượng đóng bảo hiểm

Bảo hiểm xã hội bắt buộc (Khoản 1, 2, 3 Luật bảo hiểm xã hội 2014):

– Người lao động Việt Nam:

• Người làm việc theo HĐLĐ không xác định thời hạn, HĐLĐ xác định thời hạn, HĐLĐ theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 01 tháng đến dưới 12 tháng.
• Người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã.
• Cán bộ, công chức, viên chức
• Công nhân quốc phòng, công nhân công an, người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu.
• Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp quân đội nhân dân; sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật công an nhân dân; người làm công tác cơ yếu hưởng lương như đối với quân nhân.
• Hạ sĩ quan, chiến sĩ quân đội nhân dân; hạ sĩ quan, chiến sĩ công an nhân dân phục vụ có thời hạn; học viên quân đội, công an, cơ yếu đang theo học được hưởng sinh hoạt phí.
• Người quản lý DN, người quản lý điều hành HTX có hưởng tiền lương.
• Người hưởng chế độ phu nhân hoặc phu quân tại cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài tham gia BHXH bắt buộc với 2 chế độ hưu trí và tử
• Người đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng 2006.

– Người lao động nước ngoài: NLĐ là công dân nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam có giấy phép lao động hoặc chứng chỉ hành nghề hoặc giấy phép hành nghề do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp.

– NSDLĐ có thuê mướn, sử dụng lao động theo HĐLĐ bao gồm:

• Cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp, đơn vị vũ trang nhân dân.
• Tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội, tổ chức chính trị xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội khác.
• Cơ quan, tổ chức nước ngoài, tổ chức quốc tế hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam.
• DN, HTX, HKD cá thể, tổ hợp tác, tổ chức khác và cá nhân.

Bảo hiểm xã hội tự nguyện (Khoản 4 Luật bảo hiểm xã hội 2014, Điều 2 Thông tư 01/2016/TT-BLĐTBXH):

– Người tham gia BHXH tự nguyện là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, bao gồm:

– NLĐ làm việc theo HĐLĐ có thời hạn dưới 01 tháng.

– Người hoạt động không chuyên trách ở thôn, ấp, bản, sóc, làng, tổ dân phố, khu, khu phố.

– NLĐ giúp việc gia đình.

– Người tham gia các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ không hưởng tiền lương.

– Xã viên không hưởng tiền lương, tiền công làm việc trong hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã.

– Người nông dân, người lao động tự tạo việc làm bao gồm những người tự tổ chức hoạt động lao động để có thu nhập cho bản thân và gia đình.

– NLĐ đã đủ điều kiện về tuổi để hưởng lương hưu nhưng thời gian đóng BHXH còn thiếu không quá 10 năm.

– Người tham gia khác.

Thứ tư, trách nhiệm đóng

Bảo hiểm xã hội bắt buộc: Bắt buộc đối với người lao động và người sử dụng lao động.

Bảo hiểm xã hội tự nguyện: Người tham gia BHXH tự nguyện.

Thứ năm, mức đóng bảo hiểm

Bảo hiểm xã hội bắt buộc

Trường hợp 1: HĐLĐ từ đủ 1 tháng đến dưới 3 tháng

• NLĐ Việt Nam: BHXH (8%)
• NSDLĐ Việt Nam: BHXH (17%), BHTNLĐ BNN (0,5%)

Trường hợp 2: HĐLĐ từ đủ 3 tháng đến dưới 12 tháng

• NLĐ Việt Nam: BHXH (8%), BHYT (1,5%), BHTN (1%)
• NSDLĐ Việt Nam: BHXH (17%), BHYT (3%), BHTN (1%), BHTNLĐ BNN (0,5%)
• NLĐ nước ngoài: BHYT (1,5%)
• NSDLĐ nước ngoài: BHYT (3%)

Trường hợp 3: HĐLĐ từ đủ 12 tháng trở lên

• NLĐ Việt Nam: BHXH (8%), BHYT (1,5%), BHTN (1%)
• NSDLĐ Việt Nam: BHXH (17%), BHYT (3%), BHTN (1%), BHTNLĐ BNN (0,5%)
• NLĐ nước ngoài: BHYT (1,5%)
• NSDLĐ nước ngoài: BHXH (ốm đau, thai sản) (3%), BHYT (3%), BHTNLĐ BNN (0,5%)

Bảo hiểm xã hội tự nguyện

Đóng 22% mức thu nhập tháng do NLĐ lựa chọn để đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Mức thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn và cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở (Khoản 1 Điều 87 Luật Bảo hiểm xã hội 2014)

Thứ sáu, phương thức đóng

Bảo hiểm xã hội bắt buộc

– Người sử dụng lao động: Hằng tháng. Nếu làm trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, diêm nghiệp trả lương theo sản phẩm, theo khoán thì hằng tháng, 03 tháng hoặc 06 tháng một lần (Điều 86 Luật Bảo hiểm xã hội 2014)

– Người lao động: Hằng tháng. Nếu NLĐ đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng thì đóng 3 tháng, 06 tháng, 12 tháng một lần hoặc đóng trước một lần theo thời hạn ghi trong hợp đồng đưa NLĐ đi làm việc ở nước ngoài (Điều 85 Luật Bảo hiểm xã hội 2014)

Bảo hiểm xã hội tự nguyện

Hàng tháng, 03 tháng một lần, 06 tháng một lần, 12 tháng một lần hoặc đóng một lần cho nhiều năm về sau nhưng không quá 05 năm một lần hoặc đóng một lần cho những năm còn thiếu đối với người tham gia BHXH đã đủ điều kiện về tuổi để hưởng lương hưu nhưng thời gian đóng BHXH còn thiếu không quá 10 năm (120 tháng) thì được đóng cho đủ 20 năm để hưởng lương hưu (Điều 87 Luật Bảo hiểm xã hội 2014)

Trên đây là các nội dung tư vấn phân biệt bảo hiểm xã hội bắt buộc và bảo hiểm xã hội tự nguyện. Trường hợp quý khách có thắc mắc hoặc cần tư vấn cụ thể, hãy liên hệ Phan Law Vietnam theo thông tin sau đây.

PHAN LAW VIETNAM
Hotline:  1900.599.995 – 0794.80.8888
Email:     info@phan.vn