Luật sư Phan Vũ Tuấn – Trưởng văn phòng luật sư Phan Law Vietnam nhận định: “Bức tranh được tặng là tặng giá trị, nội dung, ý nghĩa của bức tranh chứ không phải tặng quyền tác giả. Tác giả bức tranh vẫn là người fan đó. Bất cứ ai muốn sử dụng đều phải xin phép và được sự đồng ý, thỏa thuận các yếu tố liên quan. Vì thế, chương trình muốn sử dụng tranh, vẫn phải xin phép tác giả”. Ở chiều ngược lại, “thông thường, các chương trình lớn trên thế giới đều có quy định tác giả fanart không được sở hữu fanart từ chương trình. Nhưng điều này lại không nằm trong luật mà là thỏa thuận, quy định nội bộ của chương trình. Trong đó, trường hợp sơ suất của ATVNCG có thể do ê kíp chương trình xác định mình thuộc “ngoại lệ quyền”.
Luật sư Phan Vũ Tuấn phân tích: “ngoại lệ quyền” đòi hỏi rất nhiều yếu tố mà quan trọng là không có yếu tố thương mại gây thiệt hại cho chủ sở hữu quyền. Nhưng ngay ở các chương trình kỷ niệm, hoạt động lớn, vẫn có một số yếu tố được coi là thương mại mà việc phân tách ra rất phức tạp, khó khăn. Vì thế mới có những tranh cãi quanh việc “đánh bản quyền quốc ca” phát ở các trận đấu bóng đá, thậm chí ở các đại lễ.
Vậy, ngoại lệ quyền bao gồm những trường hợp nào? Chúng ta cùng tìm hiểu dưới phần phân tích sau đây:
Các trường hợp ngoại lệ không xâm phạm quyền tác giả
Theo quy định pháp luật việc sử dụng tác phẩm mà không có sự cho phép của tác giả là một hành vi vi phạm quyền tác giả nghiêm trọng. Hành vi này không chỉ xâm phạm quyền lợi của tác giả mà còn bị phạt hành chính hoặc phải bồi thường thiệt hại.
Tuy nhiên, để cân bằng giữa quyền lợi của tác giả và lợi ích cộng đồng thì trong khoản 1 Điều 25 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi, bổ sung 2022 quy định các trường hợp sử dụng tác phẩm đã công bố không phải xin phép, không phải trả tiền bản quyền nhưng phải thông tin về tên tác giả và nguồn gốc, xuất xứ của tác phẩm bao gồm:
a) Tự sao chép một bản để nghiên cứu khoa học, học tập của cá nhân và không nhằm mục đích thương mại. Quy định này không áp dụng trong trường hợp sao chép bằng thiết bị sao chép;
b) Sao chép hợp lý một phần tác phẩm bằng thiết bị sao chép để nghiên cứu khoa học, học tập của cá nhân và không nhằm mục đích thương mại;
c) Sử dụng hợp lý tác phẩm để minh họa trong bài giảng, ấn phẩm, cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng nhằm mục đích giảng dạy. Việc sử dụng này có thể bao gồm việc cung cấp trong mạng máy tính nội bộ với điều kiện phải có các biện pháp kỹ thuật để bảo đảm chỉ người học và người dạy trong buổi học đó có thể tiếp cận tác phẩm này;
d) Sử dụng tác phẩm trong hoạt động công vụ của cơ quan nhà nước;
đ) Trích dẫn hợp lý tác phẩm mà không làm sai ý tác giả để bình luận, giới thiệu hoặc minh họa trong tác phẩm của mình; để viết báo, sử dụng trong ấn phẩm định kỳ, trong chương trình phát sóng, phim tài liệu;
e) Sử dụng tác phẩm trong hoạt động thư viện không nhằm mục đích thương mại, bao gồm sao chép tác phẩm lưu trữ trong thư viện để bảo quản, với điều kiện bản sao này phải được đánh dấu là bản sao lưu trữ và giới hạn đối tượng tiếp cận theo quy định của pháp luật về thư viện, lưu trữ; sao chép hợp lý một phần tác phẩm bằng thiết bị sao chép cho người khác phục vụ nghiên cứu, học tập; sao chép hoặc truyền tác phẩm được lưu giữ để sử dụng liên thông thư viện thông qua mạng máy tính, với điều kiện số lượng người đọc tại cùng một thời điểm không vượt quá số lượng bản sao của tác phẩm do các thư viện nói trên nắm giữ, trừ trường hợp được chủ sở hữu quyền cho phép và không áp dụng trong trường hợp tác phẩm đã được cung cấp trên thị trường dưới dạng kỹ thuật số;
g) Biểu diễn tác phẩm sân khấu, âm nhạc, múa và các loại hình biểu diễn nghệ thuật khác trong các buổi sinh hoạt văn hóa, hoạt động tuyên truyền cổ động không nhằm mục đích thương mại;
h) Chụp ảnh, truyền hình tác phẩm mỹ thuật, kiến trúc, nhiếp ảnh, mỹ thuật ứng dụng được trưng bày tại nơi công cộng nhằm giới thiệu hình ảnh của tác phẩm đó, không nhằm mục đích thương mại;
i) Nhập khẩu bản sao tác phẩm của người khác để sử dụng cá nhân, không nhằm mục đích thương mại;
k) Sao chép bằng cách đăng tải lại trên báo, ấn phẩm định kỳ, phát sóng hoặc các hình thức truyền thông khác tới công chúng bài giảng, bài phát biểu, bài nói khác được trình bày trước công chúng trong phạm vi phù hợp với mục đích thông tin thời sự, trừ trường hợp tác giả tuyên bố giữ bản quyền;
l) Chụp ảnh, ghi âm, ghi hình, phát sóng sự kiện nhằm mục đích đưa tin thời sự, trong đó có sử dụng tác phẩm được nghe thấy, nhìn thấy trong sự kiện đó;
m) Người khuyết tật nhìn, người khuyết tật không có khả năng đọc chữ in và người khuyết tật khác không có khả năng tiếp cận tác phẩm để đọc theo cách thông thường (sau đây gọi là người khuyết tật), người nuôi dưỡng, chăm sóc cho người khuyết tật, tổ chức đáp ứng điều kiện theo quy định của Chính phủ sử dụng tác phẩm theo quy định tại Điều 25a của Luật này.
Việc sử dụng tác phẩm quy định tại khoản 1 Điều 25 trên không được mâu thuẫn với việc khai thác bình thường tác phẩm và không gây thiệt hại một cách bất hợp lý đến lợi ích hợp pháp của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả.
Ngoài ra, việc sao chép quy định tại khoản 1 Điều 25 trên không áp dụng đối với tác phẩm kiến trúc, tác phẩm mỹ thuật, chương trình máy tính; việc làm tuyển tập, hợp tuyển các tác phẩm.
Như vậy, chỉ có thuộc vào những trường hợp ngoại lệ được nêu ở trên mới được sử dụng tác phẩm mà không cần phải xin phép tác giả.
Trên đây là phần phân tích của Phan Law Vietnam, nếu có câu hỏi cần giải đáp hoặc nhu cầu cần hỗ trợ pháp lý thì Quý Khách hàng vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi để được hỗ trợ nhanh chóng và hiệu quả.
PHAN LAW VIETNAM
Hotline: 0794.80.8888
Email: info@phan.vn
Liên hệ Văn phòng Luật Sư